W liturgii obchody Bożego Narodzenia trwają osiem dni, od 25 grudnia do 1 stycznia. Jest to tzw. oktawa. Ma ona swoją wielowiekową tradycję.

– Dwa największe święta, dwie uroczystości w roku liturgicznym, czyli Wielkanoc Zmartwychwstanie Pańskie i Boże Narodzenie, mają swoje oktawy, czyli te uroczystości są rozciągnięte na 8 dni. Sam dzień uroczystości oraz 7 kolejnych dni. Jest to trochę nawiązanie do tradycji żydowskiej, której przynajmniej pascha, ale też niektóre inne święta trwały przez tydzień, a właściwie przez 8 dni. Stąd chrześcijanie zaczerpnęli także i ten zwyczaj. W obecnym kalendarzu liturgicznym mamy te dwie oktawy, czyli Wielkanocy i Bożego Narodzenia. Choć tradycyjnie obchodzimy już nieistniejącą, co prawda, ale w obyczajowości w tradycji bardzo celebrowano oktawę uroczystości Bożego Ciała. Także kiedyś mieliśmy Oktawę Uroczystości Zesłania Ducha Świętego, która także wyznacza inne święta i uroczystości, które następują w kalendarzu liturgicznym. Sama uroczystość Bożego Narodzenia i Oktawa to jest jeden obchód. Dzisiaj i w następne dni Oktawy jeszcze usłyszymy w liturgii Mszy Świętej, zwłaszcza w modlitwie Eucharystycznej, że jest to ten dzień, kiedy Maryja Dziewica porodziła Zbawiciela. I tak będziemy słyszeć przez kolejne dni, mimo że to już nie 25, bo dla nas jest to jeden dzień, który trwa. Trzeba jednak zauważyć, że nie obchodzimy już każdego z tych kolejnych dni tak uroczyście, jak samego Bożego Narodzenia, choć śpiewamy Chwała na wysokości Bogu, choć jest to wspomnienie w tekstach mszalnych, to jednak już ta zewnętrzna okazałość jest nieco mniejsza.

Drugi dzień oktawy Bożego Narodzenia, 26 grudnia, poświęcony jest św. Szczepanowi, diakonowi i pierwszemu męczennikowi. Kult liturgiczny św. Szczepana znany jest od IV wieku. W państwie Karolingów, a następnie w innych krajach zachodnich i północnych św. Szczepan stał się patronem koni, dlatego 26 grudnia święcono owies. W niektórych parafiach zwyczaj ten nadal jest pielęgnowany.

Trzeci dzień oktawy, 27 grudnia, poświęcony jest św. Janowi Apostołowi. Jego kult liturgiczny istniał już od IV wieku. W dniu św. Jana święci się wino i podaje się wiernym do picia. To bardzo stara tradycja Kościoła, sięgająca czasów średniowiecza. Związana jest z pewną legendą, według której św. Jan miał pobłogosławić kielich zatrutego wina. Wersje tego przekazu są różne. Jedna mówi, że to cesarz Domicjan, który wezwał apostoła do Rzymu, by tam go zgładzić, podał mu kielich zatrutego wina. Św. Jan pobłogosławił go, a kielich się rozpadł. Dziś ta tradycja ma inną wymowę. Głównym przesłaniem Ewangelii według św. Jana jest miłość. Dlatego, gdy podaje się owo wino, mówi się „pij miłość św. Jana”. Bo wino – sięgając do biblijnych korzeni – oznacza szczęście, radość, ale również cierpienie i miłość.

Czwarty dzień oktawy, 28 grudnia, to święto Młodzianków, wprowadzone do liturgii w V wieku. Młodziankowie to dzieci z Betlejem i okolicy, które niewinnie musiały oddać życie dla Chrystusa. Historia tego wydarzenia stała się treścią obchodu liturgicznego.

Dni następne, to jest 29, 30 i 31 grudnia, zgodnie z prawami oktawy, są dalszym ciągiem obchodów Bożego Narodzenia. W tym czasie przypadają dwa wspomnienia dowolne – św. Tomasza Becketa, biskupa i męczennika (29 grudnia) i św. Sylwestra I, papieża (31 grudnia).

Ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia wypada 1 stycznia – uroczystość Maryi Bożej Rodzicielki. Jest to także Światowy Dzień Pokoju, z okazji którego Ojciec Święty ogłasza swe orędzie pokojowe, adresowane do wszystkich ludzi dobrej woli.

Warto zaznaczyć, że oktawa Bożego Narodzenia pod pewnymi względami różni się od – również 8-dniowej – oktawy Wielkiej Nocy. W oktawie Wielkiej Nocy wszystkie dni mają taką samą rangę jak Niedziela Zmartwychwstania, a okres ośmiu dni traktowany jest jak jeden dzień, jako jedno święto, jako dzień najradośniejszy. Wszystkie dni oktawy Wielkanocy traktowane są jako uroczystości, co oznacza, że nie przyjmują one niejako dodatkowych świąt czy wspomnień, jak to jest w przypadku oktawy Bożego Narodzenia. Dlatego też w oktawie Wielkanocy nie obowiązuje post w piątek.

Świętując oktawę uroczystości Bożego Narodzenia należy pamiętać, że jest ona obchodzona jako jeden świąteczny dzień, uobecniający tajemnicę Wcielenia. Teksty biblijne i liturgiczne każdego dnia odnoszą się do tajemnicy przyjścia Boga w ludzkiej postaci. Jezus Chrystus, Bóg — Człowiek przychodzi jako obiecywany i zapowiadany Mesjasz, czyli Zbawiciel. W Nim wypełniają się wszystkie proroctwa i obietnice Starego Testamentu. Tajemnica Narodzenia Pańskiego jest dla człowieka źródłem prawdziwej radości i nadziei.