Bartłomiej, czyli „syn Tolmaja”, znany także jako Natanael („Bóg dał”), od początku wyróżniał się szczerością i prostolinijnością. Kiedy spotkał Jezusa, rozpoznał w Nim Syna Bożego i pozostał wiernym uczniem aż do końca. Św. Jan Ewangelista wspomina, że po zmartwychwstaniu Chrystusa był świadkiem cudownego połowu ryb na Jeziorze Genezaret.

Po Wniebowstąpieniu Pana Apostoł udał się na misje. Według różnych tradycji głosił Ewangelię w Indii, Etiopii, Arabii, Mezopotamii i Armenii. Tam, na rozkaz króla Astiagesa, poniósł śmierć męczeńską został najpierw ukrzyżowany, a następnie ścięty. Według podania miał być również odarty ze skóry, co zaważyło na jego późniejszym kulcie i ikonografii. Datę jego śmierci tradycja wiąże z rokiem ok. 70.

Relikwie świętego były czczone w wielu miejscach, m.in. w Armenii, Mezopotamii, Benewencie i Rzymie. Na Zachodzie jego kult rozwinął się już w V wieku. W Polsce ku jego czci powstało ponad 150 kościołów.

W sztuce św. Bartłomiej przedstawiany jest jako Apostoł w długiej tunice, często z księgą lub zwojem w dłoni. Najbardziej charakterystycznym atrybutem jest nóż narzędzie jego męczeństwa. Często ukazywany jest także z własną skórą przerzuconą przez ramię lub obok niego, co nawiązuje do przekazu o jego śmierci.